We wtorek 21 lutego 2017 roku odbyło się trzecie w roku akademickim 2016/2017 spotkanie naukowe naszego Zakładu, podczas którego miało miejsce wystąpienie dra Kazimierza Czerwińskiego nt.: „Krytycznie o książce Stephena Hicksa Zrozumieć postmodernizm”. Prelegent zaakcentował, że prezentuje swoje ODCZYTANIE: a) książki Hicksa, b) odczytania postmodernizmu przez Hicksa, c) samego postmodernizmu – co oczywiście nie wyklucza innych odczytań.
Po wskazaniu takich zalet książki, jak wartka narracja, ogromna erudycja autora i piękny język – w znacznym stopniu będący zapewne zasługą tłumaczy – dr Czerwiński przeszedł do uwag krytycznych. Jego wystąpienie zmierzało głównie do tego, by wskazać słabość argumentacji autora w niektórych miejscach książki, wynikającą najczęściej z tendencyjnego doboru wypowiedzi analizowanych myślicieli, jak też z pewnych przemilczeń – argumentacji zmierzającej do wykazania, że postmodernizm powstał ze swoistego splotu antyoświeceniowego sceptycyzmu, czy wręcz irracjonalizmu, z lewicowymi postawami kolektywistycznymi, wynikającymi z biografii prominentnych przedstawicieli.
Dr Czerwiński kolejno wskazywał na: 1) tendencyjny dobór analizowanych przez Hicksa przedstawicieli postmodernizmu i przemilczenia dotyczące biografii np. Foucaulta; 2) nieuprawnione utożsamianie socjalizmu ze stalinowskim i maoistowskim totalitaryzmem, zaś pominięcie np. politycznych sukcesów europejskiej socjaldemokracji; 3) zaprezentowanie liberalizmu politycznego tylko w wersji klasycznej, bez uwzględnienia jego wielorakiej ewolucji, również zaprezentowanie liberalizmu ekonomicznego tylko w wersji Szkoły Chcagowskiej (Milton Friedman) z pominięciem jego drugiej ważnej wersji, jaką jest teoria interwencjonizmu państwowego (John Maynard Keynes); 4) słabość tez Hicksa dotyczących edukacji liberalnej: a) modernizm sprzyja edukacji liberalnej, b) postmodernizm w edukacji oznacza indoktrynację; tymczasem: a) modernizm sprzęgnięty z kapitalizmem stawia liczne bariery nieskrępowanej wypowiedzi, b) postmodernizm ze swej istoty dowartościowuje wielość, będąc przeciwieństwem indoktrynacji; 5) nieuprawnione utożsamianie przez Hicksa modernizmu z postmodernizmem w obszarze sztuki.
Wątek sztuki został rozwinięty dla wskazania ważnych różnic między modernizmem a postmodernizmem, po to, by – przez swoistą analogię – dojść do charakterystyki postmodernizmu nie tylko w sztuce, ale również rozumianego jako teoria (filozofia) społeczna. Prelegent skrótowo omówił trzy przykłady postmodernistycznej twórczości: 1) wiersz „Czyści” Stanisława Grochowiaka, 2) powieść „Gra w klasy” Julio Cortazara, 3) film „Widmo wolności” Luisa Buñuela – m.in. dla zaakcentowania, że postmodernizm niweluje różne przepaści wytyczane przez modernizm, że radykalizuje grę konwencjami dla postawienia pytań o granice relatywizmu i konwencjonalności, że prowokuje odbiorcę do stawiania pytań podstawowych – o istotę piękna i sztuki.
W podsumowaniu dr Czerwiński zaprezentował autorskie – acz oparte na wypowiedziach autorów różnych opracowań na temat postmodernizmu – rozumienie tego fenomenu: „Postmodernizm to autorefleksyjna próba opisu ponowoczesności akcentująca głównie takie kategorie, jak: zmienność, różnorodność, wszechobecność opresji, znaczenie mediów, rolę konsumpcji, problematyzację tożsamości”. Następnie wskazywał, że postmodernizm nie jest bynajmniej tylko destrukcją, że ma „program pozytywny” – zatroskanie, by jak najbardziej adekwatnie opisać kondycję współczesnego człowieka, jego relacje ze wspólnotami i jego problemy z tożsamością, że nie unika stawiania pytań o prawdę, dobro, piękno itp., chociaż nie zawsze te pytania są formułowane explicite, równie często odbiorca (czytelnik, dyskutant, słuchacz itp.) jest prowokowany do ich postawienia.
Swoistymi kontynuatorami analiz postmodernistycznych są m.in.: Manuel Castells („społeczeństwo sieciowe”), Ulrich Beck („społeczeństwo ryzyka”), George Ritzer („makdonaldyzacja społeczeństwa”), Michel Maffesoli („nowy trybalizm”), Richard Sennett („Ja niekooperacyjne”) i wielu innych. Na polskim gruncie warto wskazać choćby dwie książki: Marian Golka, Społeczeństwo (dez)informacyjne, i Mirosława Marody, Jednostka po nowoczesności.
Po wystąpieniu nastąpiła bardzo ożywiona dyskusja.
Gościem obrad naszego Zakładu i aktywnym uczestnikiem dyskusji była dr Grażyna Szabelska.
